Er zijn veel speelpleinen in onze stad, maar die zijn niet altijd voor iedereen toegankelijk. Daarom heeft Kortrijk als eerste stad in Vlaanderen een plan uitgewerkt voor inclusieve speelruimte. Een essentieel onderdeel van dat plan is de samenwerking met scholen en zorgvoorzieningen zoals De Kindervriend in Rollegem en vzw Zonnebloem in Heule.
Uitdaging
Bieke Vertriest (47) is deskundige speelruimte bij Stad Kortrijk: “Mijn hoofdtaak is de publieke ruimte kindvriendelijk maken. Dat gaat over voldoende en kwalitatieve speelpleinen voor kinderen, maar evengoed over leuke en veilige hangplekken voor jongeren.”
“Wanneer we vroeger een speelplein wilden inrichten ergens in de stad, gingen we in gesprek met de buurt. Het resultaat was een mooi, nieuw speelplein waar iedereen mócht spelen. Maar niet iedereen kón er gebruik van maken, omdat er te weinig aandacht was voor kinderen in een rolstoel of kinderen die gevoelig zijn voor prikkels. En wat doe je in een buurt met hele jonge, maar ook iets oudere kinderen? De uitdaging werd duidelijk: zoveel mogelijk kinderen laten samen spelen.”
Onderzoek
Bieke: “Onze eerste realisatie is het speelplein aan de Weimeersen in Rollegem. Dat kwam tot stand dankzij een intense samenwerking met De Kindervriend. Al in 2019 ging ik mee op stap met de leefgroepen van het multifunctioneel centrum (MFC), dat ondersteuning biedt aan kinderen met een verstandelijke beperking.”
Laurie Demeyere is ergotherapeute in het MFC: “We namen Bieke mee naar verschillende speelpleinen. Enkele pijnpunten die we ontdekten: moeilijke toegang voor rolstoel of kinderwagen, geen toilet in de buurt, speeltoestellen te dicht op elkaar … Uiteindelijk legden we vier criteria vast. Een eerste element focust op het fysieke: uitdaging, ontdekken, risico. Een tweede element is het sociale: samenzijn, samenwerken, elkaar respecteren. Ten derde is er het zintuiglijke: geuren, kleuren, voelen, natuur … En tot slot moet er een rustgevend, prikkelarm plekje zijn.”
Resultaat
Bieke: “Vier speelpleinbouwers dienden een voorstel in. Ook voor hen was dit een uitdaging. Ze moesten op een andere manier denken. Het winnende project is te bewonderen in Rollegem. Je vindt er bijvoorbeeld een mandschommel. Meestal wordt daar zand onder gelegd, maar dat is hier niet het geval, zodat de schommel toegankelijk blijft voor kinderen met een rolstoel of voor kinderwagens.”
Laurie: “De speeltoestellen staan wat verder van elkaar. Dat maakt het veiliger en rustiger. Voor kinderen die het even wat kalmer aan willen doen, is er een constructie met schommelzitjes. Er is ook een zandbak. Kleintjes vinden het gevoel van zand fijn. Ze leren er samen spelen. Met enkele eenvoudige ingrepen, zoals een zandtafel, is ook dit stukje speelplein toegankelijk voor kinderen in een rolstoel.”
Bieke: “Rollegemnaren vinden stilaan hun weg naar dit speelplein. Sinds kort hebben ze ook de doorsteek langs het OC met wat speelelementen in het Bosselke en de ravotzone aan de Fabrieksbeek (zie p. 12). De komende jaren willen we in Kortrijk systematisch alle grotere wijkspeelpleinen toegankelijker maken.”
Praatborden
Bieke: “Spelen in Kortrijk moet niet alleen toegankelijk en bruikbaar zijn voor iedereen. Er moet een speelplein zijn in ieders buurt. Dat moet uiteraard ook veilig zijn. En tot slot is communicatie belangrijk. De mensen moeten weten dat de speelpleinen bestaan. Daarvoor hebben we bijvoorbeeld onze speelkaart. En ook ter plaatse moet alles duidelijk zijn.” Tiene Ingels is ergotherapeut bij Zonnebloem. Vorig jaar vroeg de vzw een subsidie aan bij Stad Kortrijk voor hun project Praatborden: “Wij werken met kinderen en jongeren die vaak een combinatie hebben van verstandelijke, motorische en/of zintuiglijke beperkingen. Zij kunnen hun wensen of gevoelens vaak niet goed in woorden uitdrukken. Dat is ook zo tijdens het spelen op een speelplein. Daarvoor hebben we nu de Praatborden.”
Tiene: “Hogeschool Thomas More en ISAAC, een organisatie die zich inzet voor mensen met een communicatieve beperking, ontwikkelden een systeem met prentjes op een bord. Kinderen die zich moeilijk kunnen uitdrukken, kunnen daarop aanwijzen wat ze denken of wensen. Deze Praatborden worden nu overal in Vlaanderen en Nederland geïntroduceerd. Wij zijn trekker voor West-Vlaanderen. Dankzij de subsidie van Stad Kortrijk konden we op tien speelpleinen borden plaatsen. Voor de locaties werd onder andere gekeken naar de nabijheid van scholen voor buitengewoon onderwijs. De Praatborden zijn niet alleen handig voor kinderen met een beperking, maar ook voor alle kleuters, voor anderstaligen of kinderen met ASS.”
Gewoon samen zijn
Tiene: “De laatste jaren worden er grote inspanningen geleverd om inclusie te bevorderen. Zo werken wij nauw samen met onze buren van vbs Spes Nostra. Onze kleuters gaan soms samen spelen met de kleutertjes in het gewoon onderwijs. Zo leren ze elkaar al op jonge leeftijd kennen en aanvaarden voor wie ze zijn. Dat is inclusie: samen zijn zonder vooroordelen en zonder onwennigheid. Gewoon kinderen onder elkaar.”